Zbigniew Rybczyński

Urodził się 27 stycznia 1949 roku w Łodzi. Autor filmów eksperymentalnych, w których jest jednocześnie reżyserem, operatorem, scenarzystą i scenografem. Artysta multimedialny i profesor. Pionier nowych technologii audiowizualnych, innowator i eksperymentator nowych technologii (HDTV).

Po ukończeniu Państwowego Liceum Plastycznego w Warszawie pracował w Studio Miniatur Filmowych (1968-1969). Studia na Wydziale Operatorskim łódzkiej PWSFTviT (1969-1973) zakończył filmami dyplomowymi „Take Five” i „Plamuz”. Uczył się rzemiosła pracując jako operator filmów dokumentalnych, oświatowych i fabularnych, m.in. trzech etiud szkolnych Andrzeja Barańskiego („Kręte ścieżki”, „Dzień pracy” nagrodzony Grand Prix na Festiwalu Etiud PWSFTviT w DKF „Kwant” w Warszawie, „Podanie”), Piotra Andrejewa „Rozmowa” i „Po omacku”, dokumentu Wojciecha Wiszniewskiego „Wanda Gościmińska – włókniarka”, Filipa Bajona „Wideokaseta” i pełnometrażowego filmu fabularnego Grzegorza Królikiewicza „Tańczący jastrząb”. Współzałożyciel i członek awangardowej grupy Warsztat Formy Filmowej przy PWSFTviT. Wszystkie ważniejsze polskie filmy zrealizował w Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For w Łodzi. Jako pierwszy twórca z Polski otrzymał w 1983 roku nagrodę Oscara za film „Tango”, zrealizowany w tejże wytwórni. Założył i wybudował Studio Dr Stanzl (efektów specjalnych) przy telewizji ORF w Wiedniu, w którym pracował w latach 1977-1980. Przewodniczący Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w SMFF Se-Ma-For (1980).

W roku 1982 wyjechał do Wiednia w ramach kontraktu Filmu Polskiego, gdzie uzyskał azyl polityczny. Rok później wyemigrował z rodziną do Stanów Zjednoczonych (Los Angeles, Nowy Jork). W roku 1984 realizuje pierwsze filmy krótkometrażowe dla amerykańskiej The New Show NBC TV „The Day Before” i „The Discreet Charme of the Diplomacy”. W latach 1987-1994 posiadał własne Studio ZBIG VISION w Hoboken pod Nowym Jorkiem, wyposażone w najnowocześniejszą aparaturę wideo, komputery i HDTV, w którym zrealizował swoje najważniejsze amerykańskie filmy.

Przydomek Big Zbig otrzymał za przyjęte entuzjastycznie przez światową krytykę i publiczność wideoklipy do muzyki tak znanych muzyków i zespołów jak John Lennon, Mick Jagger, Simple Minds, The Art of Noise, Chucka Mangione, Pet Shop Boys, Alan Parsons Project, Yoko Ono, Lou Reeda, Supertramp, Rush, Lady Pank oraz za filmy „Steps” (1986), „Czwarty wymiar” (1988), „Orkiestra” (1990), „Manhattan” (1991) i „Kafka” (1992). Część z ponad 30 wideoklipów była pierwszymi w historii zrealizowanymi techniką HDTV (m.in. „Imagine”).

W latach 90. wyjechał ze Stanów Zjednoczonych do Berlina, gdzie współtworzył Centrum für neue Bildgestaltung (1994 – 2001), a następnie do Kolonii. W roku 2001 zamieszkał w Los Angeles, gdzie pracował dla Ultimatte Corporation. W marcu 2009 powrócił z Los Angeles do Polski i osiadł na stałe we Wrocławiu. W styczniu 2013 roku jako Dyrektor Artystyczny i Rozwoju Technologicznego uruchomił najnowocześniejsze na świecie studio filmowe Centrum Technologii Audiowizualnych, które jest sukcesorem Wytwórni Filmów Fabularnych. Jest to studio produkcji filmowych efektów specjalnych wykorzystujących najnowsze komputerowe techniki realizacyjne obrazów wielowarstwowych, CGI, 3D. Centrum Technologii Audiowizualnych jest wyposażone w najnowocześniejszą HD kamerę, oraz system umożliwiający nagrywanie obrazu i jego obróbkę w nieskompensowanym systemie 4444 w dziesięciu bitach, zapewnia to najlepszą do osiągnięcia dziś jakość techniczną. Nieodłącznym komponentem systemu wręcz jego sercem jest Ultimate. Jest to urządzenie do compositingu, które umożliwia łączenie warstw obrazu na żywo, proces ten można kontynuować bez końca. Jakość tego nałożenia jest tak dobra, że jakikolwiek jego ślad jest zupełnie niewidoczny. W zautomatyzowany sposób można łączyć skale fotografowanych obiektów oraz poruszać się kamerą na nieograniczonych fizycznie dystansach. System wyposażony jest w kilka prostych programów, umożliwiających przygotowanie wizualizacji od pomysłu filmu poprzez wszystkie etapy realizacji. Twórcy będą w stanie zaprojektować i przygotować wszystkie elementy obrazu by potem sprawnie zrealizować swój cały film. Tym sposobem odwraca się proces tworzenia filmu, tu większy nacisk kładzie się na pre-produkcję.

Zbigniew Rybczyński jest laureatem wielu prestiżowych nagród filmowych na świecie (Oscar, Prix Italia, Emmy, The Golden Gate Award na MFF w San Francisco, nagrody Międzynarodowego Festiwalu Filmów Elektronicznych w Tokio – Montreux, MTV Video Music Awards i Video Vanguard Award „za bycie wizjonerem teledysków”, American Video Awards, Monitor Awards czy the Billboard Music Video Award).

Wzorem Mistrzów renesansu – Leonarda da Vinci, Piera della Francesca czy Filippa Brunelleschiego – prowadzi badania z pogranicza sztuki, nauki i techniki przełomu XX i XXI wieków. Urząd Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych zatwierdził patenty Rybczyńskiego za wynalazki dotyczące obrazu elektronicznego. Znalazły one zastosowanie w przemyśle filmowym i w telewizji.

Jest także wykładowcą i profesorem PWSFTviT w Łodzi, Columbia University w Nowym Yorku, Kunsthochschule für Medien w Kolonii (1998-2001), Yoshiba University of Art and Design w Tokio.

Nagrody i odznaczenia: 1999 – gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd; 2008 – Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”; doktorat honoris causa PWSFTviT w Łodzi „za szczególny kunszt artystyczny i wynalazczość w dziedzinie sztuki filmowej oraz kreowania nowej widzialności na przełomie XX i XXI wieku przez twórcze wykorzystanie zdobyczy sztuki, techniki i nauki, a także za zasługi w ugruntowaniu sławy jego łódzkiej Alma Mater”; nagroda im. Katarzyny Kobro; 2010 – Nagroda za całokształt twórczości i wkład w rozwój Sztuki Filmowej – Międzynarodowy Festiwal Kina Autorskiego / BIAFF, Batumi, Gruzja.

Filmy o twórczości Rybczyńskiego:
1990 – „The Making of the Orchestra” (Tworząc Orkiestrę), reż. Zbig Rybczyński;
2000 – „Zbig”, reż. Natalia Koryncka-Gruz;
2001 – „Tango – Oscar dla animacji”, reż. Artur Więcek; programy telewizyjne w Arte – Francja/RFN,
Polska, Niemcy, Japonia, USA, Rosja.
2011-„Projekt- Wroclawskie Studia Technologii Wizualnych”, rez. Dorota Zgłobicka

Literatura: Benedyktowicz Zbigniew (red.) Zbigniew Rybczyński – Podróżnik do krainy niemożliwości, Warszawa 1993;
Rybczyński Zbigniew; Zawojski Piotr; Krajewski Piotr. Traktat o Obrazie, Poznań 2009;
Retrospettiva: Zbig Rybczynski//katalog 39-a Mostra Internazionale del Nuovo Cinema, Pesaro 2003.
www.zbigvision.com ; lt www.filmstudioceta.pl, www.filmpolski.pl ; lt www.culture.pl,

FILMOGRAFIA

KWADRAT (SQUARE), 1972, PWSFTViT Łódź, Polska
TAKE FIVE, 1972, PWSFTViT Łódź, Polska
PLAMUZ (MUSIC ART), 1973, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
ZUPA (SOUP), 1974, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
NOWA KSIAZKA (NEW BOOK), 1975, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
LOKOMOTYWA (LOCOMOTIVE), 1975, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
ŚWIĘTO (HOLIDAY), 1975, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
OJ! NIE MOGE SIE ZATRZYMACI! (Oh, I Can’t Stop!), 1976, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
WEG ZUM NACHBARN (WAY TO YOUR NEIGHBOR), 1976, Rybczynski/Kurzfilmtage Oberhausen, Niemcy
MEIN FENSTER (MY WINDOW), 1979, Rybczynski, Austria
WDECH-WYDECH (INHALE-EXHALE), we współpracy z Bogdanem Dziworskim, 1980, WFO Łódź, Polska
TANGO, 1980, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
MEDIA, 1980, Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For, Polska
SCENY NARCIARSKIE Z FRANZEM KLAMMEREM (SKI SCENES WITH FRANZ KLAMMER), we współpracy z Bogdanem Dziworskim, 1980, WFO Łódź, Polska, Signal Film, Wiedeń, Austria
THE DISCREET CHARM OF THE DIPLOMACY, 1984, The NEW SHOW NBC TV, USA
THE DAY BEFORE, 1984, The NEW SHOW NBC TV, USA
IMAGINE z muzyką Johna Lenona music by JOHN LENNON, 1986, Rebo/Rybczynski Production, USA
STEPS, 1987, Zbig Vision, KCTA-TV(PBS), Channel Four, USA
CZWARTY WYMIAR (THE FOURTH DIMENSION) , 1988, Zbig Vision, RAI III, Canal+ and KTCA-TV(PBS), USA
ORKIESTRA (THE ORCHESTRA), 1990, Zbig Vision and Ex Nihilo, coproduced by NHK, Canal+ and PBS Great Performances
MANHATTAN, 1991, Zbig Vision and NHK Enterprises USA, Inc.
WASHINGTON, 1991, Zbig Vision and NHK Enterprises USA, Inc.
KAFKA, 1992, Telemax, Les Editions Audiovisuelles
THE VISION, 2011, co-rezyser Dorotąa Zgłobicka, Zbig Vision, Polska